Kunstmatige zoetstoffen: ze zijn zoet, bevatten nauwelijks calorieën en worden massaal gebruikt in light producten. Toch blijven er mythes bestaan dat ze je dik maken, je insuline verhogen of je lichaam voor de gek houden door ‘stofjes aan te maken waardoor je hersenen denken dat…’. Is dat waar, of is het tijd om deze broodje-aapverhalen voorgoed te ontkrachten? Laten we de feiten van de fictie scheiden.

Wat zijn kunstmatige zoetstoffen eigenlijk?

Kunstmatige zoetstoffen zijn stoffen die je voeding zoet maken zonder de calorieën van suiker. Denk aan aspartaam (E951), sucralose (E955), sacharine (E954) en acesulfaam-K (E950). Ze zijn tot honderden keren zoeter dan suiker en worden daarom in minimale hoeveelheden gebruikt. Maar belangrijker: ze werken anders in je lichaam dan suiker.

De mythe: Zoetstoffen zijn zoet, dus je “hersenen denken” dat je suiker binnenkrijgt. Je alvleesklier maakt hierdoor insuline aan – onterecht, want er is geen glucose. Dit zou kunnen leiden tot insulineresistentie, gewichtstoename en uiteindelijk diabetes type II.

Klinkt logisch? Dat dachten sommige onderzoekers ook. Maar gelukkig is wetenschap gebaseerd op onderzoek en niet op aannames. Feiten geven niets om je gevoel.

Wat zegt de wetenschap over insuline en zoetstoffen?

Laten we eerst het kernpunt aanpakken: verhogen kunstmatige zoetstoffen je insulineproductie?

Aspartaam

Diverse studies tonen aan dat aspartaam geen effect heeft op insuline:

• “We conclude that these doses of aspartame do not alter secretion of prolactin, cortisol, growth hormone, or insulin in normal individuals.” (Bron)
• “Aspartame had no effect.” (Bron)

Sucralose

Ook sucralose wordt vrijgepleit:

• “Sucralose does not stimulate insulin, GLP-1, or GIP release or slow gastric emptying in healthy humans.” (Bron)
• “Oral stimulation with sucralose had no effect on GLP-1, insulin or appetite.” (Bron)

Sacharine en acesulfaam-K

Hier zijn de resultaten nog wat tegenstrijdiger, maar tot nu toe is er geen overtuigend bewijs dat deze zoetstoffen insuline significant verhogen bij normale hoeveelheden.

Kortom: De bewering dat kunstmatige zoetstoffen zorgen voor een insulinepiek is simpelweg niet onderbouwd door harde data.

Maar ‘light’ frisdrank en overgewicht dan?

Sommige epidemiologische studies laten zien dat mensen die veel light frisdrank drinken vaker overgewicht hebben. Maar hier speelt het klassieke kip-en-ei-probleem:

Krijgen mensen overgewicht dóór het drinken van light frisdrank, of drinken mensen met overgewicht juist meer light frisdrank als poging om minder calorieën binnen te krijgen?

Epidemiologische studies kunnen alleen correlaties aantonen, geen causale verbanden. Anders gezegd: als twee dingen samenhangen, betekent dat nog niet dat het ene het andere veroorzaakt.

Een mooi voorbeeld: mensen die meer zwemmen, hebben vaker een hogere kans op verdrinking. Maar dat betekent niet dat zwemmen verdrinking veroorzaakt. Correlatie is geen causaliteit.

Hypoglykemie? Nope.

Een ander veelgehoord argument is dat zoetstoffen hypoglykemie (lage bloedsuikerspiegel) veroorzaken omdat er insuline wordt vrijgemaakt, maar geen glucose in het bloed komt. Als dat echt waar was, zouden we wereldwijd talloze meldingen zien van mensen die na hun light cola flauwvielen.

Dat zien we niet. Waarom? Omdat kunstmatige zoetstoffen simpelweg geen significante hoeveelheid insuline vrijmaken.

Waarom denken mensen dan dat zoetstoffen dik maken?

Een van de redenen is compensatiegedrag. Veel mensen denken: “Ik drink een light cola, dus ik verdien die extra zak chips wel.” Of: “Ik bespaar calorieën op mijn drankje, dus ik kan nog wel een extra dessert nemen.”

Dit soort gedrag leidt tot een hogere calorie-inname, waardoor je alsnog aankomt. Het probleem zit ‘m dus niet in de zoetstoffen zelf, maar in hoe we ermee omgaan.

Daarnaast overschatten veel mensen hoeveel calorieën ze verbranden met bewegen en hoeveel ze dagelijks nodig hebben. Combineer dit met slecht inzicht in voeding, en je hebt een recept voor gewichtstoename – zonder dat zoetstoffen hier direct iets mee te maken hebben.

Zoetstoffen en honger: Maken ze je eetlust groter?

Een ander veelbesproken punt is dat kunstmatige zoetstoffen je eetlust zouden verhogen. Maar ook hier ontbreekt consistent bewijs:

• “There is no consistent evidence that low-energy sweeteners increase appetite or subsequent food intake.” (Bron)

In sommige studies is zelfs aangetoond dat mensen minder calorieën eten wanneer ze light producten gebruiken. Dit komt omdat ze minder suiker binnenkrijgen en daarmee minder totale calorieën consumeren.

De conclusie: Word je dik van kunstmatige zoetstoffen?

Nee. Kunstmatige zoetstoffen maken je niet dik. Ze verhogen je insuline niet, ze veroorzaken geen hypoglykemie en ze zorgen niet automatisch voor gewichtstoename.

Waar je wel dik van wordt? Te veel calorieën. Of die calorieën nu komen uit suiker, friet, of die extra zak chips die je dacht “verdiend” te hebben omdat je een light cola dronk, maakt weinig uit.

Moet je nu 28 blikjes Cola Light drinken?

Absoluut niet. Hoewel kunstmatige zoetstoffen veilig zijn in normale hoeveelheden, betekent dat niet dat je onbeperkt light frisdrank moet drinken.

Maar laat je vooral niet gek maken door onwetenschappelijke bangmakerij. Geniet gerust van je light drankje zonder schuldgevoel – zolang je de chips niet als bonus ziet.

Kort samengevat: Je wordt dik van overeten, niet van kunstmatige zoetstoffen. Eet (en drink) met gezond verstand, gebruik zoetstoffen als je dat prettig vindt, en onthoud: de weegschaal luistert naar feiten, niet naar mythes.